Dokument aktualny
Zobacz inne wersje:

Wszystko o podstawach przetwarzania danych biometrycznych

Marcin Sierpień

Autor: Marcin Sierpień

Dodano: 20 listopada 2023
Jakie będą zasady przetwarzania danych biometrycznych według RODO

Skanowanie odcisków palców, automatyczne rozpoznawanie twarzy – takie technologie są coraz częściej stosowane w celu usprawnienia różnych sfer działalności administratora. Wiążą się one z przetwarzaniem danych biometrycznych. Dane te mogą być przetwarzane jedynie w szczególnych przypadkach wynikających z RODO. W artykule znajdziesz wyjaśnienie, w jakich przypadkach możesz przetwarzać dane biometryczne.

Dane biometryczne zaliczane do szczególnej kategorii - definicja w RODO

Dane biometryczne są zaliczane do szczególnych kategorii danych osobowych (tzw. danych wrażliwych). Z definicji danych biometrycznych zawartej w RODO wynika, że są to dane osobowe, które spełniają 3 warunki:

  • wynikają ze specjalnego przetwarzania technicznego,
  • dotyczą cech fizycznych, fizjologicznych lub behawioralnych osoby fizycznej,
  • umożliwiają lub potwierdzają jednoznaczną identyfikację tej osoby.

Przykłady danych biometrycznych jako szczególnych kategorii danych osobowych

Za dane biometryczne uważa się m.in.:

  • wizerunek twarzy,
  • linie papilarne (dane daktyloskopijne),
  • siatkówka oka,
  • behawioralne lub psychiczne cechy.

Oczywiście z uwagi na postęp technologiczny nie sposób sklasyfikować wszystkich danych biometrycznych. Właśnie dlatego RODO przewiduje otwartą definicję tych danych.

10 podstaw przetwarzania danych biometrycznych

Co do zasady RODO zabrania przetwarzania danych biometrycznych jako wrażliwych. Od tej reguły przewidziane są jednak wyjątki w postaci podstaw przetwarzana szczególnych kategorii danych osobowych (art. 9 ust. 2 RODO).

Podstawy przetwarzania danych biometrycznych

Objaśnienie

zgoda osoby, której dane dotyczą

Zgoda na przetwarzanie danych biometrycznych musi być:

  • wyraźna (w postaci oświadczenia lub wyraźnego działania potwierdzającego),
  • konkretna (odnosić się do jednego lub kilku konkretnie określonych celów przetwarzania),
  • jednoznaczna,
  • dobrowolna,
  • świadoma.

Przykładowo, trudno uznać za dobrowolną zgodę na przetwarzanie danych biometrycznych od rodziców dzieci w celu weryfikacji uiszczenia opłaty za posiłek w stołówce szkolnej. Wszak uczniowie, których rodzice nie zgodzili się na przetwarzanie danych biometrycznych, musieli przepuszczać w kolejce po posiłek pozostałych uczniów. Więcej na ten temat przeczytasz tutaj>>

W przypadku pracowników zgoda na przetwarzanie danych biometrycznych musi być udzielone z inicjatywy pracownika, a nie pracodawcy.

Przeczytaj także: Dane biometryczne a ewidencja czasu pracy

Pobierz wzór zgody na przetwarzanie danych osobowych szczególnej kategorii.

prawo pracy, zabezpieczenie społeczne i ochrona socjalna

Przetwarzanie takich danych musi być niezbędne do wypełnienia obowiązków i wykonywania szczególnych praw przez administratora lub podmiot danych, w dziedzinie:

  • prawa pracy,
  • zabezpieczenia społecznego,
  • ochrony socjalnej.

Muszą jednak pozwalać na to:

  • przepisy prawa UE lub krajowego albo
  • porozumienia zbiorowe zawierane na podstawie przepisów prawa krajowego, a przepisy te zapewniają odpowiednie zabezpieczenia praw podstawowych i interesów osoby, której dane dotyczą.

W polskim prawie pracy pracodawca może przetwarzać dane biometryczne pracownika, gdy ich podanie jest konieczne ze względu na kontrolę:

  • dostępu do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie może narazić pracodawcę na szkodę,
  • dostępu do pomieszczeń wymagających szczególnej ochrony (art. 221b § 2 Kodeksu pracy).

Przeczytaj także:

ochrona żywotnych interesów

Przetwarzanie danych biometrycznych musi być niezbędne do ochrony żywotnych interesów:

  • podmiotu danych,
  • innej osoby fizycznej.

Stosowanie takiej podstawy jest możliwe tylko wówczas, gdy podmiot danych jest fizycznie lub prawnie niezdolny do wyrażenia zgody na przetwarzanie danych.

cele polityczne, światopoglądowe, religijne lub związkowe

Dane biometryczne mogą być przetwarzane przez:

  • fundację,
  • stowarzyszenie,
  • inny niezarobkowy podmiot

o celach politycznych, światopoglądowych, religijnych lub związkowych. Takie rozwiązanie może być zastosowane, gdy:

  • przetwarzania dokonuje się w ramach uprawnionej działalności tych podmiotów prowadzonej z zachowaniem odpowiednich zabezpieczeń,
  • przetwarzanie dotyczy wyłącznie członków lub byłych członków tego podmiotu bądź osób utrzymujących z nim stałe kontakty w związku z jego celami,
  • dane biometryczne nie są ujawniane na zewnątrz bez zgody osób, których dotyczą.

oczywiste upublicznienie

Przetwarzanie może dotyczyć danych osobowych biometrycznych upublicznionych w sposób oczywisty przez podmiot danych

działalność sądów

Przetwarzanie danych biometrycznych ma być niezbędne do:

  • ustalenia,
  • dochodzenia,
  • obrony roszczeń,
  • w ramach sprawowania wymiaru sprawiedliwości przez sądy.

interes publiczny

Przetwarzanie danych biometrycznych ma być niezbędne ze względów związanych z ważnym interesem publicznym, na podstawie prawa UE lub krajowego, jeśli służące temu celowi działania:

  • są proporcjonalne do wyznaczonego celu,
  • nie naruszają istoty prawa do ochrony danych oraz
  • przewidują odpowiednie i konkretne środki ochrony praw podstawowych i interesów osoby, której dane dotyczą.

ochrona zdrowia

Przetwarzanie musi służyć celom ochrony zdrowia i odbywać się na podstawie prawa lub umowy z pracownikiem służby zdrowia, i jednocześnie być niezbędne do:

  • celów profilaktyki zdrowotnej lub medycyny pracy,
  • oceny zdolności pracownika do pracy,
  • diagnozy medycznej,
  • zapewnienia opieki zdrowotnej lub zabezpieczenia społecznego,
  • leczenia,
  • zarządzania systemami i usługami opieki zdrowotnej.

Jednocześnie szczególne kategorie danych muszą być przetwarzane przez:

  • (lub na odpowiedzialność) pracownika podlegającego obowiązkowi zachowania tajemnicy zawodowej na mocy prawa Unii lub prawa państwa członkowskiego albo przepisów ustanowionych przez właściwe organy krajowe bądź
  • inną osobę również podlegającą obowiązkowi zachowania tajemnicy zawodowej na mocy wskazanych przepisów.

zdrowie publiczne

Przetwarzanie danych biometrycznych musi być niezbędne ze względów związanych z interesem publicznym w dziedzinie zdrowia publicznego (np. służyć zapewnieniu wysokich standardów jakości i bezpieczeństwa opieki zdrowotnej oraz produktów leczniczych lub wyrobów medycznych). Poza tym musi odbywać się na podstawie przepisów prawa unijnego lub krajowego.

cele archiwalne, statystyczne i naukowe

Przetwarzanie danych biometrycznych musi być niezbędne do celów:

  • archiwalnych (w interesie publicznym),
  • badań naukowych lub historycznych albo statystycznych,

Działania związane z przetwarzaniem muszą:

  • być prowadzone na podstawie przepisów prawa unijnego lub krajowego oraz
  • być proporcjonalne do wyznaczonego celu,
  • nie naruszać istoty prawa do ochrony danych,
  • przewidywać odpowiednie, konkretne środki ochrony praw podstawowych i interesów podmiotu danych.

Ochrona danych osobowych biometrycznych - reguła minimalizacji

Zgodnie z regułą minimalizacji dane osobowe powinny być

  • adekwatne,
  • stosowne,
  • ograniczone do tego, co niezbędne do celów, dla których są przetwarzane (art. 5 ust. 1 lit. c RODO).

Dane biometryczne można przetwarzać jedynie wtedy, gdy celu przetwarzania nie można w rozsądny sposób osiągnąć innymi sposobami.

Przykład

Bank przetwarza dane w postaci linii papilarnych pracowników w celu kontroli wejścia do określonych stref banku. W takim przypadku można uznać, że dane biometryczne są przetwarzane zgodnie z regułą minimalizmu. Nie znalazłoby jednak żadnego uzasadnienia ograniczanie dostępu z wykorzystaniem biometrii do pomieszczeń, w przypadku których nie ma potrzeby zapewnienia wysokiego poziomu bezpieczeństwa.

Uwaga

Aby stwierdzić, czy przetwarzanie danych biometrycznych jest zgodne z regułą minimalizmu, należy najpierw przeanalizować ryzyko związane z takim przetwarzaniem. Przeczytaj, jak dokonać analizy ryzyka zgodnie z wytycznymi ENISA.

Kary UODO za nielegalną biometrię

Przetwarzanie danych biometrycznych bez podstawy prawnej może spotkać się z reakcją Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych. 18 lutego 2020 r. Prezes UODO ukarał szkołę za pobieranie odcisków palców uczniów w celu ustalenia, czy korzystają oni ze stołówki szkolnej. Przetwarzanie danych biometrycznych było przedmiotem postępowań  innych państwach członkowskich m.in. w głośnej sprawie Clearview AI.

Uwaga

Z uwagi na to, że dane biometryczne powinny być szczególnie chronione, Prezes UODO opublikował wskazówki dotyczące procesów ich przetwarzania.

Marcin Sierpień

Autor: Marcin Sierpień

specjalista w zakresie ochrony danych osobowych

Nasi partnerzy i zdobyte nagrody » 


Nagrody i wyróżnienia» 

Poznaj kluczowe zagadnienia, z jakimi możesz się zetknąć podczas codziennej pracy IODO.
E-kurs dla początkującego Inspektora Danych Osobowych. Rzetelna wiedza i praktyczne ćwiczenia.

24-h bezpłatny test portalu!
Zyskaj pełen dostęp do bazy porad i aktualności!

SPRAWDŹ »

x