CHARLIE-CRP – dodatkowe obowiązki w zakresie cyberbezpieczeństwa

Michał Kowalski

Autor: Michał Kowalski

Dodano: 2 grudnia 2022
cyberbezpieczeństwo

1 grudnia 2022 r. premier Mateusz Morawiecki po raz kolejny przedłużył obowiązywanie stopnia alarmowego CHARLIE-CRP, tym razem do 28 lutego 2023 r. Co oznacza obowiązywanie takiego stopnia w zakresie cyberbezpieczeństwa? Kogo dotyczy i jakie rozwiązanie należy w związku z tym wdrożyć?

Kiedy wprowadza się stopnie alarmowe CRP

Ogólnie rzecz ujmując, stopnie alarmowe CRP dotyczą zagrożenia w cyberprzestrzeni. Wprowadza się je w przypadku wystąpienia:

  • zdarzenia o charakterze terrorystycznym,

  • zagrożenia zaistnienia takiego zdarzenia,

dotyczącego systemów IT organów administracji publicznej lub wchodzących w skład infrastruktury krytycznej.

Uwaga

Zdarzenie o charakterze terrorystycznym to sytuacja, co do której istnieje podejrzenie, że powstała na skutek przestępstwa zagrożonego karą pozbawienia wolności, której górna granica wynosi co najmniej 5 lat, popełnionego w celu:

  • poważnego zastraszenia wielu osób,

  • zmuszenia organu władzy publicznej Rzeczypospolitej Polskiej lub innego państwa albo organu organizacji międzynarodowej do podjęcia lub zaniechania określonych czynności,

  • wywołania poważnych zakłóceń w ustroju lub gospodarce Rzeczypospolitej Polskiej, innego państwa lub organizacji międzynarodowej (a także grożby popełnienia takiego czynu).

Stopnie alarmowe CRP w zarządzeniu premiera

Jak już wskazano we wstępie, stopnie alarmowe CRP wprowadza, zmienia lub odwołuje Prezes Rady Ministrów w zarządzeniu. Wydanie takiego zarządzenia wymaga zasięgnięcia opinii Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Szefa ABW. Natomiast w przypadkach niecierpiących zwłoki zarządzenie takie wydaje MSWiA po zasięgnięciu opinii Szefa ABW, a następnie niezwłocznie informuje o tym premiera.

Zarządzenie może dotyczyć całego kraju – właśnie takie obowiązuje obecnie. Może być ono również ograniczone do np.:

  • danej jednostki podziału administracyjnego (przykładowo danego województwa),

  • innego oznaczonego obszaru,

  • określonych obiektów jednostek organizacyjnych administracji publicznej, prokuratury, sądów lub innych obiektów infrastruktury administracji publicznej lub infrastruktury krytycznej.

4 stopnie alarmowe CRP

Wyróżniamy 4 stopnie alarmowe CRP – prezentujemy je w tabeli.

Stopień alarmowy CRP

Kiedy może być wprowadzony

ALFA-CRP

uzyskanie informacji o możliwości wystąpienia zdarzenia o charakterze terrorystycznym (gdy trudno przewidzieć jego rodzaj i zakres)

BRAVO-CRP

zwiększone i przewidywalne zagrożeni wystąpieniem tego typu zdarzenia (gdy konkretny cel ataku nie został zidentyfikowany)

CHARLIE-CRP

zdarzenie potwierdzające prawdopodobny cel ataku o charakterze terrorystycznym, godzące w:

  • bezpieczeństwo lub porządek publiczny,

  • bezpieczeństwo Polski,

  • bezpieczeństwo innego państwa lub organizacji międzynarodowej oraz stwarzające potencjalne zagrożenie dla Polski

uzyskanie wiarygodnych i potwierdzonych informacji o planowanym zdarzeniu o charakterze terrorystycznym:

  • na terytorium Polski, lub

  • którego skutki mogą dotyczyć obywateli polskich przebywających za granicą lub instytucji polskich albo polskiej infrastruktury mieszczących się poza granicami Polski

DELTA-CRP

zdarzenie o charakterze terrorystycznym powodującego zagrożenie:

  • bezpieczeństwa lub porządku publicznego,

  • bezpieczeństwa Polski,

  • bezpieczeństwa innego państwa lub organizacji międzynarodowej oraz stwarzającego zagrożenie dla Polski

sytuacja, w której uzyskane informacje wskazują na zaawansowaną fazę przygotowań do zdarzenia o charakterze terrorystycznym:

  • na terytorium Polski, lub

  • które ma być wymierzone w obywateli polskich przebywających za granicą lub w instytucje polskie albo polską infrastrukturę mieszczące się poza granicami Polski, a zebrane informacje wskazują jednocześnie na nieuchronność takiego zdarzenia

Stopnie alarmowe CRP istotne dla organów administracji publicznej

Wprowadzenie określonego stopnia alarmowego CRP rodzi nowe zadania dla niektórych podmiotów. Dotyczy to:

  • organów administracji publicznej

  • kierowników służb i instytucji właściwych w sprawach bezpieczeństwa i zarządzania kryzysowego.

Nas interesuje przede wszystkim ta pierwsza kategoria. Otóż do organów administracji publicznej zalicza się:

  • ministrów,

  • centralne organy administracji rządowej,

  • wojewodów,

  • działające w ich lub we własnym imieniu inne terenowe organy administracji rządowej (zespolonej i niezespolonej),

  • organy jednostek samorządu terytorialnego (konkretnie rada gminy, rada powiatu, sejmik województwa, wójt, burmistrz, prezydent miasta, starosta, marszałek województwa, kierownicy służb, inspekcji i straży działających w imieniu ww. organów, samorządowe kolegia odwoławcze),

  • inne podmioty – w takim zakresie, w jakim powołano je z mocy prawa lub na podstawie porozumień do załatwiania spraw administracyjnych.

Przykład

Przykład

Obowiązki związane w wprowadzeniem danego stopnia alarmowego CRP musi realizować wójt jako organ administracji publicznej. Będą one spoczywały także na kierowniku samorządowej jednostki organizacyjnej, jeżeli na mocy prawa załatwia on sprawy administracyjne. Będzie to np. dyrektor szkoły, który przecież wydaje decyzje administracyjne choćby w zakresie skreślenia z listy uczniów.

Jakie obowiązki w związku z wprowadzeniem danego stopnia alarmowego

Zadania nakładane na organy administracji publicznej i kierowników wskazanych wyżej służb zależą oczywiście od wprowadzonego stopnia alarmowego CRP.

Stopień alarmowy CRP

Zadania

ALFA-CRP

BRAVO-CRP

CHARLIE-CRP

DELTA-CRP

wzmożone monitorowanie stanu bezpieczeństwa systemów IT (w tym zakresie należy wykorzystać zalecenia Szefa ABW lub komórek odpowiedzialnych za system reagowania zgodnie z właściwością)

monitorowanie i weryfikacja, czy nie doszło do naruszenia bezpieczeństwa komunikacji elektronicznej (e-maile, komunikatory społecznościowe, wideokonferencje itp.)

sprawdzanie dostępności usług elektronicznych

zmiany w dostępie do systemów IT (w razie konieczności)

poinstruowanie pracowników i pozostałego personelu o konieczności zachowania zwiększonej czujności w stosunku do stanów odbiegających od normy (chodzi tu zwłaszcza o osoby odpowiedzialne za bezpieczeństwo systemów IT)

sprawdzenie kanałów łączności z innymi (właściwymi dla rodzaju stopnia alarmowego CRP) podmiotami biorącymi udział w reagowaniu kryzysowym

weryfikacja ustanowionych punktów kontaktowych z zespołami reagowania na incydenty bezpieczeństwa IT właściwymi dla rodzaju działania organizacji oraz ministrem właściwym do spraw informatyzacji

przegląd przyjętych w organizacji procedur oraz zadań związanych z wprowadzeniem stopni alarmowych CRP (w szczególności weryfikacja kopii zapasowej systemów IT oraz czasu wymaganego na przywrócenie poprawności funkcjonowania systemu)

sprawdzenie aktualnego stanu bezpieczeństwa systemów i ocena wpływu zagrożenia na bezpieczeństwo IT na podstawie:

  • bieżących informacji,

  • prognoz wydarzeń

informowanie na bieżąco o efektach przeprowadzanych działań:

  • zespoły reagowania na incydenty bezpieczeństwa teleinformatycznego właściwe dla rodzaju działania organizacji,

  • współdziałające centra zarządzania kryzysowego,

  • ministra właściwego do spraw informatyzacji

 

zapewnienie dostępności personelu odpowiedzialnego za bezpieczeństwo systemów IT – w trybie alarmowym

organizacja całodobowych dyżurów:

  • administratorów systemów IT kluczowych dla funkcjonowania organizacji,

  • personelu decyzyjnego w sprawach bezpieczeństwa systemów IT

 

przegląd dostępnych zasobów zapasowych pod względem możliwości ich wykorzystania w przypadku zaistnienia ataku

przygotowanie do uruchomienia planów umożliwiających zachowanie ciągłości działania po wystąpieniu potencjalnego ataku, w tym:

  • przegląd i ewentualny audyt planów awaryjnych oraz systemów IT,

  • przygotowanie się do ograniczenia operacji na serwerach, w celu możliwości ich szybkiego i bezawaryjnego zamknięcia

 

uruchomienie planów awaryjnych lub planów ciągłości działania organizacji w sytuacjach awarii lub utraty ciągłości działania

realizacja procedur przywracania ciągłości działania (w zależności od danej sytuacji)

Przykład

Przykład

W związku z przedłużeniem obowiązywania stopnia CHARLIE-CRP organ administracji publicznej m.in. wójt, burmistrz, prezydent musi zorganizować całodobowe dyżury osób administrujących kluczowymi dla organu systemami IT oraz osób decyzyjnych w sprawie bezpieczeństwa systemów IT.

Uwaga

Wprowadzenie wyższego stopnia alarmowego CRP oznacza, że należy realizować także zadania obowiązujące w przypadku stopnia niższego.

To jednak nie wszystko. Organy muszą mieć przygotowane procedury realizacji przedsięwzięć w ramach poszczególnych stopni alarmowych CRP, w tym:

  • moduły zadaniowe dla każdego stopnia,

  • wykaz zadań do wykonania.

Obowiązkowy raport dla RCB

Po otrzymaniu informacji o wprowadzeniu stopnia alarmowego CRP organy administracji publicznej muszą niezwłocznie potwierdzić Rządowemu Centrum Bezpieczeństwa fakt otrzymania informacji o wprowadzeniu stopnia alarmowego. Dodatkowo powinny przekazać do RCB raport o stanie realizacji zadań wynikających z danego stopnia.

Uwaga

Raport należy przekazać w ciągu 12 godzin od rozpoczęcia obowiązywania stopnia alarmowego CRP.

Podstawa prawna: 
Michał Kowalski

Autor: Michał Kowalski

Radca prawny, specjalista z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych oraz prawa oświatowego, redaktor licznych publikacji

Nasi partnerzy i zdobyte nagrody » 


Nagrody i wyróżnienia» 

Poznaj kluczowe zagadnienia, z jakimi możesz się zetknąć podczas codziennej pracy IODO.
E-kurs dla początkującego Inspektora Danych Osobowych. Rzetelna wiedza i praktyczne ćwiczenia.

24-h bezpłatny test portalu!
Zyskaj pełen dostęp do bazy porad i aktualności!

SPRAWDŹ »

x