Dyrektywa o sygnalistach może być stosowana bezpośrednio mimo braku krajowej ustawy

Stanowisko takie wyartykułował Sąd Rejonowy w Toruniu rozpoznając pozew pracownika przeciwko uczelni publicznej. Pracownik ten pozwał uczelnię czyli swojego pracodawcę o odszkodowanie w związku z bezzasadnym wypowiedzeniem stosunku pracy. W toku postępowania sąd ustalił, że do wypowiedzenia w istocie doprowadziło opublikowanie przez pracownika apelu do władz uczelni. Apel zawierał zarzuty dotyczące nieprawidłowości, jakich dopuszczali się inni pracownicy uczelni. Wcześniej pracownik zgłaszał te i inne nieprawidłowości bezpośrednio do pracodawcy, bez ich publikacji. Nie spotkały się one jednak z reakcją pracodawcy. Dlatego właśnie pracownik zdecydował się na publikację zarzutów w internecie.

Sąd Rejonowy w Toruniu uwzględnił pozew, uznając wypowiedzenie za bezzasadne. W ocenie sądu pracownik został zwolniony w istocie za dokonanie zgłoszenia naruszenia prawa, a więc miał status sygnalisty.

Co to znaczy? Otóż można wówczas powoływać się na przepisy dyrektywy, jeżeli spełnione są poniższe warunki:

• dyrektywa unijna nie została implementowana przez państwo członkowskie w wyznaczonym terminie (w przypadku dyrektywy o sygnalistach termin ten minął 17 grudnia 2021 r.)

• przepis dyrektywy musi przyznawać określone prawa podmiotom indywidualnym,

• przepis ten musi być jasny, precyzyjny i bezwarunkowy,

• podmiot indywidualny (np. pracownik) powołuje się na ten przepis wyłącznie wobec podmiotu publicznego (np. wspomnianej uczelni publicznej czy też organu administracji publicznej).

Bezpośrednie stosowanie dyrektywy unijnej w sposób wertykalny nie oznacza jeszcze konieczności natychmiastowego wdrożenia wewnętrznej procedury zgłaszania naruszeń, formalnego ustanowienia wewnętrznych kanałów komunikacji czy nawiązania współpracy z podmiotem obsługującym przyjmowanie zgłoszeń. Więcej na temat tych aspektów ochrony sygnalistów, w tym ochrony danych osobowych przeczytasz w artykule:Dane osobowe sygnalistów a RODO - w nowym projekcie ustawy

Niemniej jednak podmioty publiczne już teraz muszą unikać działań odwetowych wobec pracowników a także innych osób (np. współpracowników, praktykantów), którzy sygnalizują naruszenia prawa.